Zaanse Schans

 

Wanneer wij een week of midweek op Rabbit Hill doorbrengen, dan is het niet zelden dat we een kort bezoek aan de Zaanse Schans brengen.

 

De Zaanse Schans is een woon-werkgebied waarin de 18e en 19e eeuw herleven. Wandel je langs het bakkerijmuseum dan kun je genieten van de geur van vers brood. Kijk ook eens binnen bij het pakhuis waar klompen gemaakt worden. De kaasmakerij, tinnegieterij en de diverse molens mag je niet missen. De Zaanse Schans is een uniek stukje Nederland, vol houten huisjes, molens, schuren en werkplaatsen. Een dagje uit op de Zaanse Schans in Noord-Holland is leuk én leerzaam.

Geschiedenis en een gevoel van nostalgie

 

Wie op de Zaanse Schans om zich heen kijkt, ziet geschiedenis en ontkomt niet aan een gevoel van nostalgie. Nee sterker: heimwee bekruipt je bij het zien van de houten gevels, de knijpraampjes en de lage deren. Hier liggen eeuwenlange herinneringen als voetstappen van het verleden in elk vertrek beklonken. Honderden jaren geleden werd al binnen deze muren geslapen, gekookt, gelachen, gehuild, liefgehad, geruzied, geboren en gestorven. De Zaanse Schans leeft nog steeds, want alle panden worden bewoond.

 

 

Molens

 

Van een afstand zie je de wieken al traag draaien tegen de uitgestrekte weilanden op de achtergrond. Een sereen beeld, maar in de molen wordt hard gewerkt. Het krakende, zwoegende hout en alle bewegende onderdelen in de buik van het gebouw vormen een indrukwekkend schouwspel waarin hout gezaagd wordt of olie, meel, specerijen en kleurstoffen gemalen worden.

 

Als alle woningen van hout zijn, mag een houtzaagmolen niet ontbreken. De Gekroonde Poelenburg is een paltrokmolen, waarvan er ooit tweehonderd in de Zaanstreek stonden. Paltrokmolens hebben aan drie kanten een open werkvloer en vaak een donker, geteerd, molenlijf. Bij het kruien (op de wind draaien) wordt de hele molen over een zogeheten rolring rondgedraaid. De paltrok heet daarom ook wel een onderkruier. Dit in tegenstelling tot de bovenkruiende molens, waarvan alleen de bovenste kap met wieken ronddraait. De Gekroonde Poelenburg werd gebouwd in 1869 in Koog aan de Zaan. De molen verving een soortgenoot, die moest verdwijnen voor de aanleg van de spoorlijn Amsterdam-Alkmaar. In 1904 moest de molen opnieuw plaatsmaken. Toen werd hij verplaatst naar een plek aan De Gouw, een water in Zaandam-Oost. In 1963 tenslotte, is hij opnieuw afgebroken en herbouwd op de Zaanse Schans.